যি পদে কোনো কাম কৰা বা হোৱা বুজায় তাকে ক্ৰিয়া পদ বোলে। ।
ক্ৰিয়া পদৰ ভাগ:
- বাক্য সম্পূৰ্ণকৈ শেষ হোৱা নোহোৱাক লৈ ক্ৰিয়া পদক দুটা ভাগত ভগোৱা হৈছে –
ক) সমাপিকা ক্ৰিয়া
খ) অসমাপিকা ক্ৰিয়া
ক)সমাপিকা ক্ৰিয়া : যিবোৰ ক্ৰিয়াই বাক্য সম্পূৰ্ণ কৰে তাক সমাপিকা ক্ৰিয়া বোলে । যেনে : ৰামে ভাত খাইছে ।ইয়াত ‘খাইছে’ ক্ৰিয়াই বাক্য অৰ্থ সম্পূৰ্ণ কৰিছে । গতিকে ‘খাইছে’ সমাপিকা ক্ৰিয়া ।
খ)অসমাপিকা ক্ৰিয়া : যি ক্ৰিয়াৰ বাক্য অসম্পূৰ্ণ হৈ থাকে সেই ক্ৰিয়াক অসমাপিকা ক্ৰিয়া বোলে ।যেনে : ৰামে ভাত খাই স্কুললৈ গ’ল ।ইয়াত ‘খাই’ ক্ৰিয়াই বাক্য সম্পূৰ্ণ কৰিব পৰা নাই । ‘গ’ল’ ক্ৰিয়াৰ সহায়ত বাক্যৰ অৰ্থ সম্পূৰ্ণ কৰা হৈছে । সেয়ে ‘খাই’ অসমাপিকা ক্ৰিয়া ।
- কৰ্ম থকা নথকাক লৈ ক্ৰিয়াক আৰু দুটা ভাগত ভগাব পাৰি ।
ক) অকৰ্মক ক্ৰিয়া
খ) সকৰ্মক ক্ৰিয়া
ক)অকৰ্মক ক্ৰিয়া : যি ক্ৰিয়াৰ কৰ্ম নাথাকে,তাকেই অকৰ্মক ক্ৰিয়া বোলে ।যেনে : ৰামে হাঁহিছে । ছোৱালীজনীয়ে নাচিছে। ইয়াত হাঁহিছে, নাচিছে আদি ক্ৰিয়াৰ কৰ্ম নাই । গতিকে ইহঁত অকৰ্মক ক্ৰিয়া ।
খ)সকৰ্মক ক্ৰিয়া : যিবোৰ ক্ৰিয়াৰ কৰ্ম থাকে, তাকেই সকৰ্মক ক্ৰিয়া বোলে । যেনে :মই ভাত খাওঁ। তাই চিঠি লিখিছে । ইয়াত ভাত আৰু চিঠি যথাক্ৰমে খাওঁ আৰু লিখিছে ক্ৰিয়াৰ কৰ্ম। গতিকে খাওঁ আৰু লিখিছে সকৰ্মক ক্ৰিয়া ।
কিছুমান সকৰ্মক ক্ৰিয়াৰ এটা কৰ্ম থাকে । সেইবোৰক এককৰ্মক ক্ৰিয়া বোলে ।যেনেঃ তাই কিতাপ পঢ়িছে।
কিছুমান সকৰ্মক ক্ৰিয়াৰ দুটা কৰ্ম থাকে । সেইবোৰক দ্বিকৰ্মক ক্ৰিয়া বোলে ।যেনেঃ তাই ৰীণাক কিতাপখন দিলে।
- লগৰীয়া বা সহকাৰী (সহায়কাৰী) ক্রিয়াঃ যি কৰ্ত্তাৰ ক্ৰিয়াই আন এটা ক্ৰিয়াৰ অৰ্থ প্ৰৱলকৈ বুজাবলৈ সহায়ক হিচাপে ব্যৱহাৰ হয় তাক লগৰীয়া বা সহকাৰী ক্রিয়া বোলে।“মই আমটো খাই পেলালোঁ।”— ইয়াত “খাই” মূল ক্রিয়া। তাৰ অৰ্থ প্ৰৱলকৈ বুজাবলৈ “পেলালোঁ”— ক্রিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। গতিকে “পেলালোঁ”— লগৰীয়া বা সহকাৰী ক্রিয়া
- অনিয়মিত ক্রিয়াঃ যিবোৰ ক্ৰিয়াৰ সকলো কাল আৰু সকলো পুৰুষতে ৰূপ নহয়, তেনে ক্রিয়াক অনিয়মিত ক্রিয়া বোলে। অনিয়মিত ক্রিয়া চাৰিটা : নাই, আছ, থাক, ব’ল ।
- পাঁচনী ক্রিয়াঃ যি ক্রিয়াই আনক পাঁচি বা আনৰ হতুৱাই কোনো কাৰ্য সম্পাদন কৰোৱা বুজায়, তাক পাঁচনী ক্রিয়া বোলে। যেনেঃ সাধাৰণ ক্ৰিয়া : মই কিতাপ পঢ়িছোঁ। পাঁচনী ক্রিয়া : মই তাক কিতাপ পঢ়াইছোঁ।